خانه وارطان
گردشگران و همراهان همیشگی سفرستان مقصد امروز ما شهر تهران است. خانه قدیمی وارطان یکی از دیدنی‌ترین آثار این شهر است که امروز تبدیل به خانه گفتمان شهر و معماری شده و در عین حال که فضایی قدیمی دارد اما مراسمات و نشست‌های امروزی فراوانی را نیز میزبانی میکند.
تهران، خیابان طالقانی، پلاک شماره ۵۱۴ ؛ نزدیک به ۸۰ سال است که در اینجا خانه‌ای بنا شده که امروز به خانه وارطان معروف است. وارطان هوانسیان، صاحب این خانه نبوده بلکه معمار آن است.
هوانسیان، معمار ایرانی ارمنی‌تبار یکی از پایه گذاران معماری مدرن در ایران است که دو ویژگی شاخص معماری او یعنی عدم رعایت تقارن و نمای سیمانی به خوبی در بنای موسوم به خانه وارطان دیده می‌شود.
خانه وارطان امروز به عنوان خانه گفتمان شهری پاتوق شهروندان و همچنین برگزاری رویدادهای مختلف مطرح است.
معمار معروف ارمنی ـ ایرانی، وارطان هوانسیان پس از تحصیل در پاریس و به محض ورود به ایران در سال 1340، در مسابقهٔ طراحی ساختمانی معروف به مؤسسه هنرستان دختران تهران در خیابان سرهنگ سخایی امروزی پیروز شد و مهارتش در طراحی نمای شهری برای تهران جلب‌توجه کرد. از این‌رو برای ساخت چندین بنا در جداره‌های شهری از وی دعوت به همکاری شد. آثار چشمگیر او ارزش و اهمیت ویژه‌ای یافتند و «معمار وارطان» روز به روز آوازهٔ بیشتری یافت و در بین معماران و سازندگان قدیمی تهران و ارامنه بسیار محبوب شد. در آن زمان «خانهٔ تفضلی» یا همان خانه وارطان به مساحت هزار متر مربع با نمای سیمانی و شیوهٔ معماری خاص را ساخت. ویلای شخصی وی در زعفرانیه تهران و چند بنای دیگر در دربند نیز آثار دست اوست.
برای رفتن به خانه وارطان تهران کافی است کمی به خانه‌های قدیمی علاقه داشته باشید. آن وقت این خانه همان پاتوفی می‌شود که همیشه دنبالش بودید. خانه‌ای که در سال ۱۳۲۷ در مجله آرشیتکت معرفی شد و از همان زمان مورد توجه بوده. شاید دلتان بخواهد چند فضا را با هم در یک خانه تجربه کنید. از آرت شاپ گرفته تا بازدید از گالری، کافه‌نشینی، تنفس در گلخانه و چرخیدن در شعبه‌ای از شهرکتاب! همه این‌ها در خانه هزارمتری وارطان جای دارد.
در ابتدا خانه و در فضای بیرونی آن، شهر کتاب واقع شده است. این نشان‌دهنده آن است که در اصل این خانه با کتاب و کتاب‌خوانی عجین شده است.
پس از گذر از شهر کتاب، تابلوی گالری خانه وارطان تهران به چشم می‌خورد که گالری کتاب نام دارد.
فضای معنوی، حوضچه سنگی، اتاق‌های تو در تو، سقف بلند این گالری، راه را برای ساعت‌ها گشتن در میان هنر باز گذاشته است.
نکته‌ی قابل توجه در حیاط خانه‌ی وارطان دیوار نقاشی شده ایست که یکی از داستان‌های شاهنامه را بیان میکند؛ این دیوار حاکی فرهنگی بودن فضای این خانه است.
در قسمتی از حیاط یک اتاق شیشه‌ای ساخته شده است و به کافه کتاب تبدیل شده است. دکوراسیون داخلی کافه کتاب بسیار ساده و در عین حال از معماری ایرانی بهره گرفته است.
قفسه‌های کتاب آن حاکی از کافه_کتاب بودن آن است که کتاب‌ها به رایگان امانت داده می‌شود و میتوان در کافه به مطالعه مشغول شد.
این خانه در دو سال اخیر میزبان رویدادهای متنوعی بوده و “شب آرشیتکت وارطان” نخستین مراسم این خانه است که با همت و مشارکت پیوسته تشکل‌های دوازده گانه موسس این خانه و با حمایت و همراهی وزارت راه و شهرسازی برنامه‌ریزی شد. در این مراسم نمایشگاهی از آثار معماری وارطان هوانسیان در معرض بازدید عموم قرار گرفت، کتاب معماری وارطان هوانسیان و تمبر یادبود آرشیتکت وارطان جهت فروش عرضه شد. سخنرانی حمیدرضا ناصرنصیر با موضوع “خانه‌ای از وارطان برای شهر و معماری”، نمایش فیلم “آرشیتکت وارطان” ساخته خسرو سالاریان، سخنرانی بیژن شافعی با موضوع “مدرنیزم وارطان”، و اجرای زنده موسیقی در این شب بی نظیر به پایان رسید.
خانه وارطان که یکی از اولین نشانه‌های پیدایش معماری مدرن در تهران بوده، امروز به یک پاتوق برای جوانان تبدیل شده است.
